Boekensalon
In de Boekensalon van de Universitaire Bibliotheken Leiden presenteren onderzoekers boeken die werden gerealiseerd met behulp van onderzoek in de Leidse Bijzondere Collecties.
De Reynaert - met Frits van Oostrom
Van den vos Reynaerde geldt als hét meesterwerk van onze middeleeuwse letterkunde, en misschien wel van de hele Nederlandse literatuur. Wat is het geheim van deze klassieker, die in elke tijd ook leest als een moderne roman, en die zoveel heeft betekend voor zovelen?
Als erudiete kenner en enthousiaste liefhebber besloot Frits van Oostrom om een boek te wijden aan de Reynaert en te laten zien wat generaties lezers en onderzoekers fascineerde en nog steeds fascineert in deze tekst — soms op het obsessieve af. En uiteindelijk gaat het ook over Van Oostroms eigen levenslange omgang met onze beroemdste middeleeuwer: een vos. De Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk biedt in zijn breedte en diepte een weergaloos panorama van literatuur, geschiedenis en wetenschap.
In de online boekensalon van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) gaat presentator Garrelt Verhoeven met Van Oostrom in gesprek over zijn leven vol middeleeuwse manuscripten, zijn Leidse periode en zijn publicaties, met daarbij uiteraard uitgebreide aandacht voor zijn meest recente werk, De Reynaert. André Bouwman, conservator middeleeuwse handschriften, laat tussendoor bijpassende stukken uit de Bijzondere Collecties zien.
De wereld van Blaeu – met Kees Zandvliet en Djoeke van Netten
Van kaarten, atlassen en verzamelaars tot opvallende vrouwen, zwarte schapen en de hunkering naar Italië. In de online boekensalon De wereld van Blaeu gaat presentator Garrelt Verhoeven in gesprek met auteur Kees Zandvliet en onderzoeker Djoeke van Netten over de fascinerende familie Blaeu, hun leefwereld en hun uitgebreide netwerk. Conservatoren laten daarbij stukken uit de Bijzondere Collecties zien.
Nederlandse drukkers en uitgevers beheersten in de zeventiende eeuw de wereldmarkt. De familie Blaeu was en is het beroemdst. Willem Jansz. Blaeu stond aan de wieg van de dynastie van uitgevers en kaartenmakers. Willems zoon Joan Blaeu uitgever van prachtig ingekleurde atlassen op groot formaat en bestuurder van Amsterdam. Willem, Joan en diens zoon Joan II waren bovendien kaartenmaker van de VOC. Tientallen, zo niet honderden tekenaars, graveurs, drukkers, redacteuren, ‘afsetters’ (inkleurders van gravures), auteurs, stuurlieden, collega-drukkers en boekverkopers werkten voor of samen met de familie Blaeu.
Van Leeuwenhoek - met Dirk van Delft
Rode bloedlichaampjes, bacteriën, spermacellen en nog veel meer. Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) zag wat niemand eerder had gezien. Zijn microscoopjes waren onovertroffen in eenvoud en kracht en zijn ontdekkingen verbluften de wetenschap.
Dirk van Delft schreef Onzichtbaar leven. Antoni van Leeuwenhoek en de wondere wereld van de microbiologie, een vlotte biografie over het leven van een nieuwsgierig en gedreven onderzoeker die zijn eigen weg ging. Die met Delftse marktlui net zo makkelijk omging als met magistraten. En die als autodidact bewondering oogstte én blootstond aan neerbuigende kritiek. Als gevierd onderzoeker en fellow van de Royal Society kreeg hij bezoek van de groten der aarde, onder wie tsaar Peter de Grote. Onbevooroordeeld dwaalde Antoni rond in de wondere wereld van de microbiologie.
In deze Boekensalon gaat presentator Garrelt Verhoeven met Dirk van Delft in gesprek over deze markante onderzoeker. Conservatoren laten tussendoor stukken uit de Bijzondere Collecties zien. En voor de echte microscoopjes wordt zelfs een bezoek gebracht aan Rijksmuseum Boerhaave.
Bekijk hier de boekensalon.
De Zwijger – met biograaf René van Stipriaan
René van Stipriaan schreef een nieuwe biografie over de Vader des Vaderlands, onder de titel De zwijger. Het leven van Willem van Oranje. Het boek werd bekroond met zowel de Libris Geschiedenis Prijs 2022, als de Nederlandse Biografieprijs 2022. Presentator Jef Schaeps gaat met hem in gesprek over het fascinerende leven en de duizelingwekkende loopbaan van Willem van Oranje. Van zijn ambities, de successen en de nederlagen tot en met de spanningen in zijn familie en zijn huwelijksleven, al deze onderwerpen komen aan bod. Conservatoren laten passende stukken uit de Bijzondere Collecties zien die het leven van Willem van Oranje illustreren. En voor een van de belangrijkste stukken wordt zelfs een bezoekje gebracht aan de kluis van Erfgoed Leiden en Omstreken (ELO).
Bekijk hier de boekensalon.
De droom van de rode kamer - vertaling van een Chinese klassieker
Van verraad, geflirt en romantiek tot geroddel, filosofie en verfijnde psychologie. De Chinese klassieke roman 'De droom van de rode kamer' heeft het allemaal. Het boek gaat over het leven van een zeer welgestelde familie en hun personeel en werd in de achttiende eeuw geschreven door Cao Xueqin. 'De droom van de rode kamer' is nu voor het eerst integraal in het Nederlands vertaald. Drie vertalers werkten maar liefst twaalf jaar aan de vertaling van het boek. Met resultaat: een fraaie cassette met vier dikke delen en ruim tweeduizend pagina’s.
Op donderdag 22 september waren de drie vertalers Anne Sytske Keijser, Mark Leenhouts en Silvia Marijnissen en Wilt Idema, emeritus hoogleraar Chinese Letterkunde, te gast in de online boekensalon van Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). Presentator Garrelt Verhoeven ging met hen in gesprek over het vertalen van de Chinese klassieker in het Nederlands en wat daar allemaal bij komt kijken. Marc Gilbert, conservator Sinologie, presenteerde diverse stukken uit de Bijzondere Collecties en vertaler Mark Leenhouts toonde verschillende internationale vertalingen uit zijn eigen collectie.
Ridderroman De Limborch – met Ingrid Biesheuvel
Op donderdag 19 mei waren Ingrid Biesheuvel, mediëvist en vertaler, Geert Warnar, universitair hoofddocent Middelnederlandse Letterkunde, en Nikki Borreman, docent Nederlands, te gast in de online boekensalon van Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). Hoofdconservator Garrelt Verhoeven ging met hen in gesprek over het vertalen van de oorspronkelijke teksten in het Middelnederlands en Ripuarisch naar aantrekkelijk proza voor de hedendaagse lezer. Daarnaast wordt de avontuurlijke zoektocht van Heinric uit de ridderroman De Limborch uitvoerig belicht. André Bouwman, conservator middeleeuwse handschriften, presenteert tot slot een van de twee volledig bewaarde handschriften van De Limborch en enkele overgeleverde fragmenten uit de Leidse collecties.
Slavernij in de Oost en de West - met Karwan Fatah-Black, Alicia Schrikker en Carl Haarnack
Op donderdag 24 maart waren Karwan Fatah-Black, universitair hoofddocent koloniale geschiedenis, Alicia Schrikker, universitair hoofddocent algemene geschiedenis, en Carl Haarnack, oprichter van Buku – Bibliotheca Surinamica, te gast in de online boekensalon van de UBL. Hoofdconservator Garrelt Verhoeven gaat met hen in gesprek over de boeken Slavernij en beschaving Kleine geschiedenis van een paradox, De vlinders van Boven-Digoel en Slaven en vrijen onder de Nederlandse wet die ze recent hebben geschreven danwel bezorgd. Conservatoren van de UBL presenteren tijdens de boekensalon bijpassende stukken uit de Bijzondere collecties.
Indonesië 1945-1949 - met Gert Oostindie
Presentator Jef Schaeps interviewt Gert Oostindie, voormalig directeur van het KITLV en emeritus hoogleraar Koloniale en postkoloniale geschiedenis aan de Universiteit Leiden, over het boek Beelden van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949. In de boekensalon worden zowel de Indonesische als de Nederlandse blik op de gebeurtenissen besproken. Auteurs Sander van der Horst, Linde Lammers en Melle van Maanen -allen masterstudent- presenteerden posters, fotoalbums en audiofragmenten. Conservator Anouk Mansfeld vertelde daarnaast het verhaal van een bijzonder vriendenboekje van een Indonesische soldaat.
Indische letteren - met Rick Honings, Coen van ’t Veer en Jacqueline Bel
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt de drie redacteuren over het boek De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen. In de boekensalon wordt de Nederlands-Indische literatuur besproken in de context van de koloniale overheersing in Nederlands-Indië. Conservatoren Kasper Van Ommen en Anouk Mansfeld presenteren eerste drukken en koloniale foto’s en Indonesicus Judith Bosnak vertelt over haar onderzoek naar een Javaans reisverslag.
Elizabeth Stuart - met Nadine Akkerman
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Nadine Akkerman over haar boek Elizabeth Stuart, Queen of Hearts. Akkerman beschrijft in haar biografie het kleurrijke leven van een van de meest onbegrepen koninginnen uit de Europese geschiedenis. Elizabeth Stuart staat in de Nederlandse geschiedschrijving te boek als de excentrieke, geldverkwistende Winterkoningin. Door uitgebreid speurwerk in talloze archieven weet Akkerman dit beeld te corrigeren en geeft ze Elizabeth een nieuw gezicht.
Jan Wolkers - met Onno Blom, Karina Wolkers en Arnon Grunberg
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Blom over het boek Alsof een storm je optilt, met ongepubliceerde teksten van Jan Wolkers en Arnon Grunberg en een uitgebreide toelichting van Bloms hand over de vriendschap en verwantschap tussen beide schrijvers. En uiteraard komt ook de biografie Het litteken van de dood uitgebreid aan bod. In de boekensalon wordt het leven en werk van Jan Wolkers besproken én de mogelijkheden die Wolkers’ waanzinnige archief biedt voor het doen van onderzoek. Conservatoren presenteren bijpassende stukken – typoscripten, tekeningen en brieven van fans - uit het Wolkersarchief. Aansluitend brengen Onno Blom, Karina Wolkers en Arnon Grunberg een bezoek aan de kluis, waar het archief van Wolkers wordt bewaard. Tot slot wordt de digitale Wolkerstentoonstelling geopend die Blom als gastconservator van de UBL heeft gemaakt.
Rumphius’ Kruidboek - met Norbert Peeters
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Peeters over zijn boek Rumphius' Kruidboek Verhalen uit de Ambonese flora, waarin het verhaal van bekende en onbekende planten uit de Indische flora wordt verteld. In de boekensalon worden leven en werk van de natuurgeleerde Rumphius besproken in de context van de koloniale overheersing in Nederlands-Indië. Naast Peeters is Tinde van Andel, bijzonder hoogleraar Geschiedenis van botanie en tuinen aan de Universiteit Leiden, te gast. Conservatoren van de UBL presenteren bijpassende stukken uit de Leidse collecties, waaronder natuurlijk het manuscript van het Kruidboek.
Toneel in de Gouden Eeuw - met Olga van Marion en Frans Blom
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Van Marion en Blom over hun gezamenlijke boek Spaans toneel voor Nederlands publiek. Daarnaast gaan zij in gesprek over het boek Podium van Europa. Creativiteit en ondernemen in de Amsterdamse Schouwburg van de zeventiende eeuw, dat Blom schreef over de ontstaansgeschiedenis van de eerste schouwburg in het Nederlandse taalgebied. Conservatoren van de UBL presenteren bijpassende stukken uit de Leidse collecties.
Het volkomen geleerdenleven van Christiaan Snouck Hurgronje - met Wim van den Doel
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Van den Doel over zijn nieuwe boek Snouck Het volkomen geleerdenleven van Christiaan Snouck Hurgronje. In de boekensalon worden leven en werk van de Leidse arabist en islamoloog Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) besproken in de context van de koloniale overheersing in Nederlands-Indië. Naast Van den Doel is Nico Kaptein, hoogleraar Islam in Zuidoost Azië, te gast die eerder een biografie over Sayyid ʿUthman, de Arabische assistent van Snouck schreef.
Groepsportret met Dame - met Willem Otterspeer
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Otterspeer over zijn nieuwe boek 'De strategie van de aanpassing. De Leidse universiteit 1876 -1975'. Het boek is het vierde en laatste deel van Otterspeer in de reeks Groepsportret met dame over de rijke geschiedenis van Universiteit Leiden. In de boekensalon worden zowel het nieuwe boek als de drie voorgaande delen besproken en presenteren conservatoren bijpassende topstukken uit de Leidse collecties.
De wraak van Diponegoro, begin en einde van Nederlands-Indië - met Martin Bossenbroek
Gert Oostindie, directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), interviewt Bossenbroek over zijn nieuwe boek De wraak van Diponegoro. In zijn boek vertelt Bossenbroek het grote verhaal van Nederlands-Indië, zoals dat werd beleefd door de hoofdrolspelers in beide kampen. Tijdens de boekensalon wordt de digitale tentoonstelling De wraak van Diponegoro met een aantal topstukken uit de Leidse collecties geopend, waaronder de transcriptie van Diponegoro’s memoires, ingeschreven op het Memory of the World Register van de Unesco.
Reizigers van een nieuwe tijd - met Abdelkader Benali
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven interviewt Benali over zijn essay Reizigers van een nieuwe tijd dat hij speciaal voor de Maand van de Geschiedenis schreef, en over de gelijknamige digitale tentoonstelling die hij als gastconservator van de UBL heeft gemaakt. Tijdens de boekensalon bekijkt en bespreekt Benali met conservatoren diverse topstukken uit de Leidse collecties en wordt de tentoonstelling geopend.