Lingling Wiyadharma Fellows doen onderzoek in Bijzondere Collecties
In november verwelkomde de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) de eerste Lingling Wiyadharma Fellows in de leeszaal Bijzondere Collecties. Fellows Chin Nyuk Tin, Evi Fuji Fauziyah en Arman AZ doen alle drie verschillende onderzoeken. Toch zijn hun doelen hetzelfde: bruggen slaan tussen Zuidoost-Azië en Nederland en de kennis delen die wordt opgedaan tijdens hun onderzoek in de Bijzondere Collecties.
Het Lingling Wiyadharma Fellowship-programma is dit jaar gestart. Het biedt jaarlijks drie wetenschappers de mogelijkheid om drie maanden lang onderzoek te doen in de Leidse Zuidoost-Aziatische, met name de Indonesische Bijzondere Collecties. De heer Hans van der Valk, alumnus van de Universiteit Leiden, richtte het Lingling Wiyadharma Fonds op ter nagedachtenis aan zijn vrouw Lingling Wiyadharma, die hij begin jaren zeventig ontmoette toen hij diplomaat was op de Nederlandse ambassade in Jakarta. Het doel van het fonds is het bevorderen en versterken van het gebruik van de Indonesische Bijzondere Collecties van de UBL onder jonge wetenschappers.
Evi Fuji Fauziyah
Evi Fuji Fauziyah, MA-kandidaat Boekwetenschap aan de Padjadjaran Universiteit in Bandung, bestudeert een enkel manuscript: de Tiga Jñana. Haar onderzoek betreft vooral de nauwkeurige transcriptie en vertaling van deze mystieke en filosofische tekst van het Westen van Java, geschreven in het oud-Soedanees.
‘De tekst is geschreven in het oud-Soendanees en beschrijft elke staat van het menselijk bestaan. Beginnend in de baarmoeder, dan verder naar het bestaan zoals wij dat kennen op aarde, en eindigend in het hiernamaals. De werking van het menselijk lichaam wordt beschreven aan de hand van tientallen goden die elk deel van het menselijk lichaam besturen, van ogen tot tenen, en elke lichaamsfunctie, zoals ademhalen of denken. Vooral het gedeelte over de ontwikkeling in de baarmoeder is heel bijzonder in dit manuscript. Dergelijke beschrijvingen vinden we zelden in andere Oud-Soendanese handschriften.’
‘Ik begon mijn onderzoek met het bestuderen van foto’s van het manuscript, maar nu ik het manuscript van dichtbij kan zien, kan ik het oud-Soendanees veel beter lezen. Het ‘Nipah’ manuscript, gemaakt van riet plam, is gebogen in het midden, wat het best een uitdaging maakt om het vanaf scans of foto’s te bestuderen. Ik was ontzettend blij dat ik naar Leiden kon komen om het manuscript in het echt te bestuderen. Het fellowship is op die manier echt een toevoeging aan mijn onderzoek.’
Chin Nyuk Tin
Chin Nyuk Tin, promovendus aan de Universiteit van Singapore, doet onderzoek naar Chinees-Maleisische vertalingen van Chinese teksten. Haar onderzoek richt zich op de golf van vertalingen van het Chinees naar het Maleis die vanaf het einde van de 19e eeuw opkwam onder de Peranakan-Chinese gemeenschappen in Nederlands-Indië en voormalige Britse handelsposten, de Straits Settlements. De Peranakan-Chinese gemeenschap bestaat uit afstammelingen van de eerste Chinese bewoners van de regio.
Rond de eeuwwisseling kregen deze Peranakan-Chinese gemeenschappen in beide gebieden belangstelling voor het vertalen van zowel klassieke als populaire Chinese literatuur naar de lokale Maleisische taal. Wat ik probeer te achterhalen is waarom ze deze teksten zijn gaan vertalen. De motivaties voor deze inspanningen verschilden nogal van tijd tot tijd en van plaats tot plaats. Sommigen probeerden hun gemeenschappen te onderwijzen, anderen gaven meer om de culturele impact van Chinese verhalen. In die zin zijn de Straits Settlements-gemeenschappen die ik eerder heb bestudeerd anders dan die in Nederlands-Indië. Ik ben in Leiden om specifiek bronnen uit de Nederlands-Indische gemeenschappen te bestuderen.’
'De Nederlands-Indische Peranakan-Chinese gemeenschappen waren meer geïntegreerd in de lokale bevolking, maar hadden een sterke vertaalbeweging. Actiever dan in de Straits Settlements. Ik onderzoek en documenteer de levens van verschillende vertalers zoals Yap Goan Ho en Tan Tek Ho. Daarvoor bestudeer ik zeldzame publicaties van hun vertalingen, aanwezig in de Leidse collecties, maar ook hun publicaties in de kranten waarvoor ze werkten. Die kunnen aanwijzingen bevatten over hun ideeën over taal en cultuur.’
Arman AZ
Arman AZ is onafhankelijk onderzoeker en schrijver. Hij is nu voor de derde keer in Leiden, na eerdere bezoeken in 2015 en 2018. Hij werkt aan een uitgebreide catalogus van de Lampung-manuscripten in de collectie van de negentiende-eeuwse taalkundige Herman Neubronner van der Tuuk. Hij is van plan zijn werk deze keer af te ronden. Hij hoopt met zijn catalogus toekomstige Nederlandse en Indonesische onderzoekers te helpen bij het navigeren van de geschiedenis van de Lampung-taal en -regio.
‘In essentie ben ik literair schrijver, daarom ben ik altijd op zoek naar verhalen. In die zoektocht ben ik in 2011 begonnen met het opsporen van historische bronnen in mijn thuisprovincie Lampung. Zo kwam ik voor het eerst op de naam Van der Tuuk. Niemand daar kon me eerst iets over hem vertellen. Maar toen ik het Erasmushuis en KITLV Jakarta bezocht, kwam ik er al snel achter dat Leiden een grote collectie handschriften had, die hij tijdens zijn verblijf in Lampung in 1868 had verzameld. De grootste van zijn soort zelfs. Vergeten poëzie, mooie verhalen uit de folklore en, belangrijk voor mijn onderzoek, het eerste woordenboek Lampung-Nederlands. Een van mijn eerste projecten was een documentaire over Van der Tuuk en zijn Lampung-woordenboek. Kort nadat ik dat project had afgerond, bezocht ik Leiden voor het eerst. Toen begon ik te werken aan mijn catalogus: 'Catalogus van Lampung-manuscripten in de Universiteitsbibliotheek Leiden', die volgend jaar verschijnt. Op dit moment doe ik onderzoek naar enkele laatste belangrijke stukken uit de collectie, zoals deze brief van Van der Tuuk zelf en dit handgeschreven Lampung-alfabet.’
‘Ik heb nu bijna de hele collectie gecatalogiseerd en ben van plan mijn tijd hier te gebruiken om zoveel mogelijk analyse en vertalingen te voltooien. Ik hoop dat de catalogus een leidraad kan zijn voor toekomstige generaties verhalenvertellers in Nederland en Indonesië, en voor toekomstige taalkundigen. Van der Tuuks allereerste woordenboeken voor de Bali-, Lampung- en Batak-talen moeten bijvoorbeeld nog verder worden bestudeerd. Er valt nog zoveel te ontdekken!’
Lingling Wiyadharma Fellowship
Aanvragen voor de Lingling Wiyadharma Fellowship gaan begin 2023 open.