Ons zonnestelsel heeft in zijn beginjaren mogelijk flink te lijden gehad van een ster die vlakbij explodeerde. Dat concludeert een Nederlands-Hongaars onderzoeksteam onder leiding van Simon Portegies Zwart op basis van gedetailleerde computerberekeningen. Het scenario zou verscheidene lastig te duiden…

Precies een eeuw geleden namen astronomen de eerste twee diffuse interstellaire banden (DIBs) in de ruimte waar. Bij een DIB ontbreekt een kleur licht in de straling van sterren achter een interstellaire wolk. Hoewel er inmiddels zo’n 500 DIBs bekend zijn, bleven ze tot voor kort onverklaarbaar. Een…

Astronomen hebben diep in de ruimte het het gas freon-40 gedecteerd. Dit molecuul staat ook bekend als methylchloride en wordt op aarde gevormd door biologische processen. Het is voor het eerst dat het in de interstellaire ruimte is gedetecteerd. De ontdekking wijst erop dat methylchloride niet zo geschikt…

Astronomen hebben met behulp van ALMA een gebied rond een jonge ster in beeld gebracht waar stofdeeltjes kunnen groeien. Het is voor het eerst dat zo’n ‘stofval’ duidelijk is geïdentificeerd. In een stofval kunnen minuscule stofdeeltjes in schijven rond sterren zo groot worden dat ze uiteindelijk kometen,…

Het universum dijt uit en de snelheid waarmee dit gebeurt hangt nauw samen met de leeftijd van het heelal. Maar tussen twee recente metingen van de precieze uitdijingssnelheid zit een gat van 10%. Kosmologen uit Leiden en Heidelberg hebben dit gat nu voor de helft gedicht.

Wetenschappers hebben in een laboratorium van de Universiteit Leiden laten zien dat methaan kan ontstaan op ijzige stofdeeltjes in de ruimte. Ze publiceren hun bevindingen in het tijdschrift Nature Astronomy.

De eerste Nederlandse bijdrage aan de toekomstige European Extremely Large Telescope (E-ELT) is succesvol getest. Het gaat om de 'chopper', een zeer wendbaar spiegeltje dat is ontwikkeld door een samenwerkingsverband van universiteiten, technologische instituten en het bedrijfsleven. Het high techspiegeltje…

Sterrenkundige Jorryt Matthee won in 2018 de C.J. Kok Juryprijs voor het beste proefschrift van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Hij slaagde erin een aantal zeldzame sterrenstelsels uit het vroege heelal op te sporen. Eén daarvan kreeg dezelfde initialen als voetbalster Cristiano Ronaldo:…

Een team onder leiding van de Leidse promovendus Martijn Oei heeft bij toeval een radiostelsel ontdekt van minstens 16 miljoen lichtjaar lang. Het sterrenstelsel, vergelijkbaar met honderd Melkwegen op een rij, vormt de grootste structuur die tot nu toe gevonden is. De vondst trekt gangbare ideeën over…

Op een bergtop, middenin een kurkdroge woestijn in een uithoek van Chili, is nu nog niks te zien. “Gebruik je verbeelding”, zegt sterrenkundige Ewine van Dishoeck tegen haar onderzoeksgroep uit Leiden en Garching die met haar meereisde naar deze afgelegen plek. “Want in mei dit jaar wordt hier de eerste…

Zoeken naar atmosferen rondom planeten buiten ons zonnestelsel is zoeken naar buitenaards leven. Sterrenkundige Sebastian Zieba gebruikte data van de James Webb Space Telescope om kleine rotsachtige exoplaneten te bestuderen, maar vond nog geen buitenaardse wezens. Toch zijn zijn bevindingen erg interessant…

'Yamila Miguel brengt een enorm enthousiasme met zich mee dat ons aansteekt tijdens haar colleges’, zeggen haar studenten. ‘Ze inspireert ons als wetenschappers in spe.’ De astronome geeft masterstudenten sterrenkunde met veel passie en interactie les over exoplaneten. Ze is genomineerd voor de facultaire…

Hoe betrek je alle basisschoolleerlingen bij een onderwerp als sterrenkunde? Onderzoekers van de Universiteit Leiden werken mee aan de ontwikkeling van een inclusieve lessenserie over zwarte gaten. In het najaar van 2019 probeerden twee basisscholen in ‘krachtwijken’ het lesmateriaal uit. Het resultaat:…

Astronomen die veel aan outreach doen, ervaren verschillende niveaus van astronomische kennis onder hun publiek. Maar wanneer is iemand dan echt ‘astronomisch geletterd’? Tot nu toe was dit nog nooit systematisch geëvalueerd of gedefinieerd. Astronomen, waaronder Pedro Russo van de Leidse Sterrewacht,…

De nachtkant van exoplaneet WASP-43b blijkt, tot verrassing van sterrenkundigen, geen methaan te bevatten. Waarschijnlijk zorgt extreme wind ervoor dat er te weinig tijd is om methaan te vormen. Dat stelt een internationaal team wetenschappers, met Leidse en Amsterdamse inbreng, in Nature Astronomy.…

Hoe worden superzware zwarte gaten geboren? Die vraag probeert sterrenkundige Elena Maria Rossi te beantwoorden. Maar hoe onderzoek je iets wat niet is te zien?

Veel protoplanetaire schijven, waarin zich nieuwe planeten vormen, zijn een stuk kleiner dan gedacht. Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben wetenschappers van de Sterrewacht Leiden 73 protoplanetaire schijven in de Lupus-regio bekeken.

De atmosfeer van de heetste planeet die astronomen kennen bevat ijzer en titanium in gasvorm. Dat schrijft een internationaal team van wetenschappers op 16 augustus in Nature. Eerste auteur is de in Zwitserland werkzame Jens Hoeijmakers, die is opgeleid aan de Universiteit Leiden en tevens in 2017 promoveerde…

De Leidse promovenda Karin Öberg is een van de 17 winnaars van de NASA Hubble Fellowship. Na haar promotie dit najaar verhuist ze naar de Verenigde Staten voor een driejarig postdoctoraal onderzoek naar de rol van ijs bij de geboorte van sterren.

Bij de geboorte van sterren ontstaan grote stof- en gaswolken, zogenaamde circumstellaire schijven. Uit onderzoek van promovenda Francisca Concha-Ramírez blijkt dat de hevige straling van naburige sterren het stof in deze schijven snel verdampt. Die straling maakt vaak al in een vroeg stadium korte…

In de AD-rubriek de 'Zomeruniversiteit' vertellen de knapste koppen van Nederland over de ontwikkelingen in hun vakgebied. Deze week was de beurt aan hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck.

Milieuwetenschapper Alexander van Oudenhoven is gekozen tot Ontdekker van het jaar van de faculteit W&N. Dat maakte vice-rector Hester Bijl bekend tijdens de nieuwjaarsreceptie van de faculteit op 10 januari. Bioloog Changsheng Wu won de prijs voor het beste proefschrift van 2016. Informaticus Frank…

Een internationaal team onder leiding van de Leidse sterrenkundige Paul van der Werf heeft ontdekt dat zich rond een zwart gat in het jonge heelal een ondoorzichtige schijf van gas en stof bevindt waarin in hoog tempo jonge sterren ontstaan. Het team deed de onverwachte ontdekking bij een succesvolle…

De European Research Council (ERC) heeft een Advanced Grant toegekend aan maar liefst zes Leidse onderzoekers. De ERC kent deze grote onderzoeksbeurzen toe aan gevestigde, vooraanstaande academici voor langdurig, risicovol en mogelijk baanbrekend onderzoek.

Wat als ik alles eens helemaal omgooi? Een vak geven zonder hoorcolleges of tentamens, waar het juiste antwoord niet belangrijk is en waar studenten met hun handen aan de slag gaan. Met dat idee hervormde Michiel Brentjens het vak Radioastronomie. Zijn studenten zijn zo enthousiast over deze werkwijze…

Voormalig promovendus Cameron Mackie krijgt niet één, maar twee proefschriftprijzen voor zijn proefschrift over het aromatische universum. Door zijn werk kunnen we binnenkort misschien een virtueel ‘snuifje’ van de ruimte nemen. ‘Deze moleculen in de ruimte ruiken waarschijnlijk als een grote houtsk…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van prof.dr. Jelle Kaastra heeft een vreemd fenomeen ontdekt bij het superzware zwarte gat in het centrum van een veel bestudeerd sterrenstelsel.

Gedurende een periode van zeven jaar heeft een internationaal team van wetenschappers meer dan een kwart van de noordelijke hemel in kaart gebracht met behulp van de Low Frequency Array (LOFAR), een pan-Europese radiotelescoop. Vanuit Leiden zijn onder andere Astronoom Timothy Shimwell en Huub Röttgering…

Niet alles wat in de buurt komt van een zwart gat, wordt erin opgeslokt. Zwarte gaten kunnen materiaal ook wegslingeren, en die kans blijkt aanzienlijk groter dan gedacht. Een toevallige ontdekking en wat Martijn Oei daar vervolgens mee deed, leverden hem 12 december een promotie cum laude op, ‘met…

Astronoom Ignas Snellen onderzoekt exoplaneten met waarnemingen van telescopen. Maar hoe gaat dat nu de grote telescopen niet of nauwelijks nog werken? Gelukkig heeft hij vanuit huis en tuin contact met een robot-telescoop in Mexico en werkt zijn wifi eindelijk goed.

Astronomen hebben met radiotelescopen op vijf continenten de aanwezigheid van een smalle straalstroom waargenomen, die afkomstig is van de enige bekende bron van twee samensmeltende neutronensterren. Die werden eerder ontdekt via zwaartekrachtgolven. Het resultaat wordt deze week gepubliceerd in Science.…

SRON Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek gaat verhuizen. In 2021 zal de Utrechtse vestiging van het instituut zich vestigen in Zuid-Holland. Akira Endo is universitair docent bij de TU Delft, waar hij een geavanceerd instrument bouwt voor astronomisch onderzoek. ‘SRON is de sleutel om een idee…

Het SpaceEU-project, dat de Universiteit Leiden coördineert, komt met een online toolkit vol ruimtevaartactiviteiten die mensen betrekken bij de wonderen van de ruimte. De toolkit is gericht op meisjes en achtergestelde gemeenschappen en kan worden gebruikt door scholen, musea, NGO's en universiteit…

Bij diepe waarnemingen met de MUSE-spectrograaf van de Very Large Telescope van ESO zijn rond verre sterrenstelsels gigantische kosmische reservoirs van atomair waterstof ontdekt. De extreme gevoeligheid van MUSE stelde de onderzoekers in staat om deze vage waterstofwolken in het vroege heelal rechtstreeks…

In de planeetvormende schijf rond de ster V883 Orionis komt naast methanol onder andere ook een stof voor die bekend is uit rijp fruit. Dat ontdekte een onderzoeksteam onder leiding van de Leidse promovendus Merel van ‘t Hoff. Het resultaat is bevestigd in een onafhankelijke studie en geaccepteerd voor…

Een sterrenstelsel is al onvoorstelbaar groot, maar het kan nóg groter. Astronoom Reinout van Weeren onderzoekt clusters van sterrenstelsels, die behoren tot één van de grootste structuren in het heelal. Voor zijn onderzoek naar het ontstaan en de evolutie van deze clusters haalde hij een ERC Starting…

Xander Tielens, hoogleraar fysica en chemie van de interstellaire ruimte, krijgt een ERC Advanced Grant voor de studie van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) in de ruimte. De combinatie van astronomische observaties, computermodellen en labonderzoek maakt het onderzoek zeer interdisc…

Het EU-UNAWE project van de Universiteit Leiden inspireert kansarme jonge kinderen met het heelal en presenteert met trots deze lichte, opgeblazen versie van onze planeet. De Earth Ball is een eenvoudig hulpmiddel voor in de klas en wordt geleverd met een activiteitenboek vol ideeën over hoe dit lesmateriaal…

Wat inspireert wetenschappers die de geschiedenis, culturen, religies en talen van het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Centraal-Azië bestuderen? LUCIS interviewde wetenschappers over hun werk en onderzoek in een videoproject getiteld “Passion in Profession”. De video’s zijn nu online te bekijken.

Anar Ahmadov, Universitair Docent Politieke Economie aan het Leiden University College in Den Haag,, heeft een onderzoeksbeurs gekregen van het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) in de Geesteswetenschappen en Social Wetenschappen (NIAS-KNAW).

Velen zagen de VN Summit of the Future als hét moment van de waarheid voor de Verenigde Naties en hun toekomstplannen voor de wereld. Joris Larik, universitair docent internationaal en EU recht, duidt de resultaten.

Toen neerlandica Anneke Boot (70) met pensioen ging, keerde ze terug naar de universiteit. Eerst haalde ze haar propedeuse geschiedenis, nu doet ze zelfs promotie-onderzoek. Waarom en hoe gaat het? ‘Ik heb mijn beleidsproza moeten afleren.’

Met de benoeming van Alex Geurds tot hoogleraar Midden-Amerikaanse archeologie krijgt een bestaand zwaartepunt binnen de faculteit een nieuwe impuls. ‘De leerstoel biedt kansen om dwarsverbanden te leggen, over departementen en disciplines heen.’

Deze week (29 mei t/m 6 juni) vieren we in Nederland de 86e editie van de Boekenweek, Een uitgelezen moment om een aantal recente boeken van onze wetenschappers extra in het zonnetje te zetten.

Last week, the sad news reached us that Dr Jan Schmidt passed away on 11 August 2025. We wish his partner, friends and family strength and comfort as they cope with this loss. Jan Schmidt will be remembered as one of the most prolific and learned scholars in the field of Ottoman codicology and histo…

Het Centre for Digital Scholarship van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) en het Leiden Centre for Digital Humanities nodigen u graag uit voor het symposium over Tools Criticism op donderdag 21 november van 10.00-18.00 uur. Het symposium wordt gehouden in de Vossiuszaal van de Universiteitsbibliotheek,…

Computerwetenschapper Manolis Fragkiadakis werkt voor zijn promotieonderzoek aan een computerprogramma dat video’s van verschillende gebarentalen kan vergelijken. Hiermee kunnen verschillen tussen gebarentalen worden ontdekt, en dat kan vertaalfouten voorkomen. Uiteindelijk moet het programma alle gebarentalen…

De culturele taalminderheidsgroep van dove gebarentaligen ondervindt systematisch minder toegang tot fundamentele rechten. Taalkundige Joni Oyserman stelde dit vast en kreeg een Meijers-beurs om dit verder te onderzoeken.

Met steun van uitgevers en particuliere stichtingen verwelkomen de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) en het Scaliger Instituut circa 15 tot 20 Fellows en gastonderzoekers per jaar om materiaal in de Bijzondere Collecties te raadplegen en te onderzoeken. Ook dit jaar ontving het Scaliger Instituut…