Onder vindt u de wetenschappelijke publicaties van het Navigatie Lab Leiden

Lezing, Discussie

Lezing, Book talk

Met behulp van natuurkunde en een piepklein magneetje ontdekten wetenschappers een nieuwe DNA-structuur van telomeren. Telomeren worden wel eens gezien als de sleutel tot het verlengen van het leven. Ze beschermen genen tegen beschadigingen, maar worden bij elke celdeling een stukje korter. Als ze te…

Onderzoekers van het Instituut Biologie Leiden hebben ontdekt hoe goede darmbacteriën ons aangeboren immuunsysteem reguleren. Door deze verrassende ontdekking wordt het in de toekomst mogelijk om ziekten die gerelateerd zijn aan ontsteking, zoals diabetes en colitis, gericht te behandelen met een cocktail…

Een internationaal team sterrenkundigen onder leiding van Violeta Gámez Rosas (Universiteit Leiden) heeft een superzwaar zwart gat waargenomen dat verscholen is in een ring van stof. Deze ontdekking past bij het idee dat de zogeheten actieve centra van sterrenstelsels veel meer op elkaar lijken dan…

Het wemelt van de voetafdrukken die de druk van de mens op het milieu berekenen. Milieukundige Kai Fang is de eerste die een voetafdrukfamilie ontwikkelde waardoor milieuschade en uitputting van hulpbronnen beter gemeten kan worden. Promotie 24 november.

Waarschijnlijk is de zuurstof al tijdens de vorming van de komeet opgenomen. Dat blijkt uit onderzoek van het Europese ruimtevaartuig Rosetta dat rond de komeet cirkelt. Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Kathrin Altwegg (Universität Bern) met Ewine van Dishoeck en Catherine…

Een bacterie die zich verschuilt voor het immuunsysteem en stukjes DNA uit zijn omgeving oppikt. Het resultaat: nieuwe eigenschappen krijgen, zoals beter beschermd zijn tegen antibiotica. Gelukkig hebben we zo’n doemscenario nog niet eerder gevonden. Wel vond promovendus Renée Kapteijn de eerste aanwijzingen,…

Volgens mij moeten we hierheen. Hierheen! HIER! HEEN!! Je verstaanbaar maken in een stad is soms lastig. Dat geldt niet alleen voor mensen: ook vogels blijken last te hebben van het omgevingsgeluid. Eerder bewees onderzoeker Hans Slabbekoorn al dat Leidse mezen anders communiceren in de stad. Nu blijkt…

Plantenonderzoeker Omid Karami is de eerste winnaar van de Krijn Rietveld Memorial Innovation Award. De jury prijst zowel de voortreffelijke kwaliteit van zijn onderzoek als de positieve maatschappelijke impact en commerciële potentie van zijn werk.

Paul Hudson, universitair hoofddocent Fysische Geografie aan het Leiden University College, geeft in TIME Magazine zijn visie op de overstromingen van de Mississippi- rivier die de Verenigde Staten de afgelopen maanden hebben geteisterd.

Yuvraj Birdja zette CO2 om in mierenzuur om zo energie duurzaam op te slaan. Hierbij maakte hij gebruik van verschillende katalysatoren. Met de verkregen kennis komen wetenschappers een stap dichter bij het industrieël omzetten van CO2 naar chemicaliën en brandstoffen. Dit kan in de toekomst helpen…

Een wereldwijd biologisch onderzoek heeft het meest directe bewijs tot nu toe geleverd dat mensen, en specifiek steden, de aanjager zijn van evolutionaire veranderingen op Aarde. De Universiteit Leiden, Naturalis en de gemeente Leiden droegen inhoudelijk en financieel bij aan de studie.

Drie onderzoeksprojecten met wetenschappers van de Universiteit Leiden ontvangen subsidie vanuit de NWO Open Competitie ENW-M. Hiermee wordt vernieuwend, fundamenteel onderzoek van hoge kwaliteit binnen het domein Exacte en Natuurwetenschappen gefinancierd.

Onder invloed van oxytocine laten mensen zich minder afschrikken door boze gezichten. Maar dat gebeurt alleen als ze niet sociaal angstig zijn. Dat stellen Leidse en Nijmeegse psychologen in een publicatie in Psychological Science.

Wetenschap en maatschappij ontmoeten elkaar in de Leidse Nacht van Kunst & Kennis op 20 september. Maatschappelijke organisaties stellen alvast prikkelende vragen aan onze topsprekers. Een bezoeker van Naturalis heeft een vraag voor Menno Schilthuizen, hoogleraar Evolutiebiologie.

Een internationaal team van astronomen heeft een groot reservoir van heet gas ontdekt in de cluster-in-wording rond het Spinnenwebstelsel. De sterrenkundigen voorspellen, mede op basis van dat hete gas, dat de cluster-in-wording zal uitgroeien tot een van de grootste objecten in het heelal. Daardoor…

Athletes always strive for the top. How can data scientists assist them in improving their performance? During the seminar Data Science and Sports, the possibilities and challenges of collaboration between these two worlds were discussed.

Sterrenkundige Joseph Callingham en zijn team hebben voor het eerst een duidelijk signaal waargenomen van een gigantische uitbarsting van een ster buiten ons zonnestelsel. Dat zou een verwoestende invloed hebben op elke ongelukkige planeet die de ster omcirkelt.

Nederlandse astronomen onder leiding van de Leidse onderzoeker Ignas Snellen namen voor het eerst een superstorm waar in de atmosfeer van een exoplaneet. De koolmonoxide-wind bereikt snelheden van 5000 tot 10.000 kilometer per uur wanneer hij van de hete dag- naar de koude nachtzijde stroomt. Dit stond…

Een internationaal team van astronomen uit Leiden en de VS heeft voor de eerste keer de snelheid kunnen meten van sterren in een sterrenstelsel op een afstand van 11 miljard lichtjaar. De sterren blijken met ongeveer 1.5 miljoen km/uur bijna tweemaal zo snel door de ruimte te bewegen als de zon in ons…

Wetenschappers onder leiding van Leids astronoom Sebastiaan Haffert hebben een afbeelding gemaakt van twee planeten die als een stofzuiger een spoor trekken in de planeetvormende schijf rond een jonge ster. Het is pas het tweede keer dat het gelukt is een meervoudig exoplaneetsysteem direct te fotog…

Het madeliefje is verkozen tot nationale bloem. Rogier van de Vugt, van de Hortus botanicus, vertelt wat deze bloem zo geschikt maakt als nationaal symbool.

Kunstenaars waren in de zestiende en zeventiende eeuw gefascineerd door de ordening in het dierenrijk. Soms liepen ze daarin zelfs voor op natuurhistorici.

Eiwitten in de membranen van een cel laten zich notoir moeilijk onderzoeken. Vandaar dat oppervlaktefysicus Tjerk Oosterkamp en collega’s hard werken aan een nieuwe techniek om ze zichtbaar te maken. Vandaag publiceren de fysici in Nature over het ‘eerste licht’ van hun nieuwe microscoop.

Details kunnen zien van een zieke of gezonde cel, dat is mogelijk met de supermicroscoop van het consortium Cyttron. Niet alleen de microscoop is vernieuwend in zijn soort: ook de vorm waarop de partijen samenwerken past in de huidige tijd. “Toegang tot elkaars techniek, daar draait het om in ons samenwerkingsverband”,…

Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben een AI-model ontwikkeld dat het risico op de terugkeer van baarmoederkanker nauwkeurig kan voorspellen.

Veertig jaar Leidse milieuwetenschappen beschrijft de geschiedenis van het Centrum voor Milieuwetenschappen in Leiden (CML). Het boek is digitaal beschikbaar in PDF in het Nederlands of Engels.

Doorzichtige moleculen stuk voor stuk bekijken onder een lichtmicroscoop. Dat kan door ze te binden aan een gouden nanostaafje. De Leidse natuurkundigen dr. Peter Zijlstra en prof.dr. Michel Orrit hebben dit experimenteel aangetoond. Hun artikel staat vanaf 15 april op de website van Nature Nanotech…

Door efficiënter te bemesten met fosfor, is het mogelijk om te voldoen aan de vraag naar voedsel in 2050, zonder wereldwijd meer oppervlakte aan landbouwgrond te gebruiken. Dat ontdekten milieuwetenschapper José Mogollón en collega’s door verschillende toekomstscenario’s voor de voedselproductie en…

Kleine seleniumdeeltjes kunnen een helende werking hebben bij ischemische beroertes door het herstel van hersenbeschadigingen te bevorderen. Een groep farmacologen waaronder Alireza Mashaghi van het Leids Academic Centre for Drug Research ontdekte dat selenium nanodeeltjes de moleculaire mechanismes…

Microscopisch kleine zwemmers zoals bacteriën zwemmen niet altijd alleen. Informatie uitwisselen en samenwerken kan namelijk voordelen hebben. Stefania Ketzetzi en collega's tonen in Nature Communications aan dat ook door mensen gemaakte microzwemmers kunnen samenwerken.

Het Quantum Delta NL-programma, waaraan de Universiteit Leiden deelneemt, krijgt 615 miljoen euro uit het Nationaal Groeifonds om Nederland te ontwikkelen tot een koploper in quantumtechnologie. Dit werd vandaag bekend gemaakt bij de presentatie van de winnende voorstellen in Den Haag.

Econofysica-autoriteit prof.dr. Rosario Mantegna houdt op 1 april een lezing in Leiden. De natuurkunde, sleutel tot het raadsel van ons ontstaan, kan ook helpen bij het oplossen van complexe financiële, sociale en economische vraagstukken. Het nog jonge vakgebied van de econofysica richt zich daarop…

Jonge veelbelovende wetenschappers hebben via het World Economic Forum zelf een ‘code of ethics’ geschreven. Chemicus en medeauteur Sander van Kasteren vertelt over het belang hiervan: ‘We willen laten zien dat wetenschappers morele wezens zijn, die ook deel uitmaken van de maatschappij.’

De Leidse astronoom Anthony Brown had de eer om de prestigieuze Spitzer Lectures te geven aan de Princeton Universiteit. In vijf lezingen verspreid over begin mei gaf hij een inzicht in de Gaia-missie. ‘Een van de intellectuele hoogtepunten van het jaar.’

Een team van Europese sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft ontdekt dat stofdeeltjes rond een ster al samenklonteren voordat de ster volgroeid is. Deze samengeklonterde stofdeeltjes zijn de eerste stap in de vorming van planeten. De onderzoekers publiceren hun ontdekking in het vaktijdschrift Nature…

Bacteriofagen, virussen die bacteriën infecteren, zijn mogelijk een alternatieve therapie wanneer antibiotica niet werkt. Leidse onderzoekers hebben geprobeerd de structuur en functie van een nieuwe bacteriofaag in kaart te brengen. Deze bacteriofaag kan worden gebruikt om een van de bacteriën die zorg…

Ooit zwierf er een reusachtige prehistorische neushoorn over de steppen van Centraal-Azië. Uit nieuw onderzoek blijkt dat deze zogeheten Siberische eenhoorn veel langer leefde dan gedacht, en waarschijnlijk ‘slechts’ 39.000 jaar geleden uitstierf. Publicatie in Nature Ecology & Evolution.

Met een plantgericht dieet zou de veerkracht van onze voedselvoorziening verbeteren. Door in de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) op zo'n dieet over te stappen zouden we bijvoorbeeld bijna alle productieverliezen uit Rusland en Oekraïne opvangen. Dat concludeert een internationaal team…

Voor het eerst is de massa van een net gevormde exoplaneet bepaald. Sterrenkundigen van de Universiteit Leiden gebruikten hiervoor waarnemingen van Hipparcos, een satelliet die al meer dan 25 jaar buiten werking is, in combinatie met diens huidige hypermoderne opvolger Gaia.

Drs. Richard van Rijn verhelderde met nieuwe technieken een veelgebruikte chemische reactie: het verbranden van koolmonoxide in een autokatalysator. Promotie op 8 mei.

Niet alleen bij pubers lijken hormonen de baas. Ook bij insecten spelen ze een cruciale rol in het afstemmen van gedrag, groei en voortplanting op externe omstandigheden. Zo heeft voortplanten weinig zin in een seizoen van voedselschaarste, omdat dan nakomelingen een slechte start zullen maken. Een…

Het immuunsysteem speelt een paradoxale rol bij de uitzaaiing van borstkanker. Dat ontdekte Kelly Kersten in haar promotieonderzoek. Sommige immuuncellen dragen bij aan uitzaaiingen, terwijl andere cellen kunnen worden aangezet om chemotherapie effectiever te maken. Promotie op 7 februari.

Hoe kan het dat vlinders van dezelfde vlindersoort verschillende patronen op hun vleugels hebben? Volgens onderzoekers Ben Wielstra en Emma Berdan, van het Institute of Biology Leiden (IBL), ligt het antwoord bij supergenen. Dit zijn stukken van een chromosoom met daarin veel genen die sterk aan elkaar…

De winden op de planeet Jupiter dringen diep tot wel 3000 kilometer diep door in het binnenste van de gasreus. Dat ontdekten de Leidse astronoom Yamila Miguel en collega-astronomen in data van de NASA-sonde Juno. Ze publiceren erover in drie artikelen in Nature op 8 maart.

Wervingsposter voor Natuurkunde

Meisjes presteren op school beter dan jongens, maar dat ligt niet aan een verschil in ontwikkeling van de hersenen. Die conclusie trekt psychobioloog Lara Wierenga. Publicatie in Journal of Cognitive Neuroscience.

Een unieke multicenter studie, waarbij ongeveer 3500 jongeren tussen 10 en 25 jaar oud uit verschillende continenten werden onderzocht, laat zien dat kunstmatige intelligentie - specifiek machine learning - in staat is om individuele jongeren met angststoornissen te identificeren aan de hand van hun…