Alle superzware centrale zwarte gaten in sterrenstelsels blijken periodes te hebben dat ze materie uit hun nabije omgeving verorberen. Maar verder houden de overeenkomsten wel zo'n beetje op. Dat blijkt uit onderzoek van sterrenkundigen uit Groningen, Manchester, Leiden en Pretoria. Ze onderzochten…

Nederland draagt 18,8 miljoen euro bij aan de Europese Extremely Large Telescope (E-ELT). Het bedrag is toegekend aan een consortium van academische en industriële partners onder leiding van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA).

Met de nieuwe Wardjet A0612 kan de Fijnmechanische Dienst (FMD) snijden met een waterstraal van 4000 bar. Hiermee kan de FMD nog nauwkeuriger, sneller en uitgebreider werken.

Slimme medicijndragers, ongelijke uitdijing van het heelal en zonne-energieopslag in moleculen. Dat zijn de onderwerpen van drie toegekende NWO-XS-subsidies aan onderzoekers van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen.

Is de aarde de enige planeet in het heelal waar leven is, of zouden er ook andere kunnen zijn? Hoe zijn sterren en planeten eigenlijk ontstaan? Is er water – de bron van leven – elders in het heelal?

Het superzware zwarte gat in het centrum van het Circinusstelsel slokt gas op via twee spiraalarmen. Dat ontdekte promovendus Wout Goesaert. Maar slechts een klein deel van het gas verdwijnt uiteindelijk in het zwarte gat, de rest wordt uitgespuugd.

Van 11 september tot 2 oktober 2015 is er in de Oude Sterrewacht Leiden een expositie gewijd aan de eerste Akademieprijs Astronomie en Kunst. Kunstenaar Roland Schimmel heeft met zijn werk Zwarte Zon de prijs gewonnen. Het prijzengeld, een bedrag van 5000 euro, is beschikbaar gesteld door de Nederlandse…

Een internationaal team onder leiding van Leidse sterrenkundigen heeft ontdekt waardoor de twee sterren van dubbelster DI Herculis zo bizar om elkaar heen bewegen. In een artikel in Nature verklaren ze de rare baanbewegingen die zelfs voor Einsteins relativiteitstheorie een probleem vormden.

Wat is donkere materie? Hoe ontstaan superzware zwarte gaten? ‘Oer’-zwarte gaten bevatten wellicht het antwoord op deze langlopende vragen. Leidse en Chinese kosmologen hebben nu een nieuwe manier gevonden waarop deze hypothetische hemellichamen kunnen ontstaan vlak na de oerknal. Publicatie in Physical…

‘De Oscars van de natuurwetenschappen’, worden ze ook wel genoemd: de Breakthrough Prizes in Life Sciences, Fundamental Physics and Mathematics. Het Event Horizon Telescope team dat de eerste foto ooit maakte van een zwart gat, wist de prijs dit jaar te winnen. Bij dit team waren ook vier Leidse astronomen…

Hoe oud is de zon? Waarom heeft Saturnus ringen? In de Stokstaartjes-podcast krijgen nieuwsgierige kinderen antwoord op al hun wetenschapsvragen. Na het eerste seizoen over dinosaurussen gaat de podcast nu de ruimte in. Sterrenkundige Willeke Mulder is in twee afleveringen te horen. Ook gaat Stokstaartjes…

Tijdens haar masterthesis werkt Nashanty Brunken (24) samen in een team met vijf andere vrouwen. Met dit vrouwelijke powerteam ontdekten ze het grootste molecuul dat tot nu toe in een schijf is geïdentificeerd. ‘Ik heb zoveel geleerd en omdat we allemaal vrouwen zijn, is het ontzettend empowering. Het…

Na bijna twintig jaar is het record van het verst verwijderde radiostelsel verbroken. Een team astronomen onder leiding van Leidse promovendus Aayush Saxena heeft een radiostelsel gevonden uit de tijd dat het heelal nog maar 1 miljard jaar oud was. Het staat op een afstand van 12 miljard lichtjaar.

In de nabijheid van zonachtige protosterren hebben wetenschappers licht opgevangen dat afkomstig is van het giftige gas methylisocyanaat. Als bouwsteen van biologisch belangrijke moleculen vormt het mogelijk een schakel in het ontstaan van leven.

Op 7 juli opende de eerste vestiging van het Open Science Centre-netwerk in het Portugese Figueira de Castelo Rodrigo. Een minister en een staatssecretaris inaugureerden het platform, een samenwerkingsproject tussen Universiteit Leiden en de gemeente van Figueira de Castelo Rodrigo.

Van 4000 graden naar 8000 graden en weer terug, en dat binnen enkele tientallen jaren, dat is de temperatuurschommeling in vier gele hyperreuzen, extreem lichtsterke sterren op duizenden lichtjaren afstand van de Aarde. Een internationaal team van astronomen en sterrenkunde-amateurs onder leiding van…

In een virtuele windtunnel hebben Nederlandse astronomen planeetvormende gasschijven laten kantelen en krimpen. Het onderzoek kan helpen een verklaring te vinden voor de gekantelde planeetbanen in ons eigen zonnestelsel.

Stofdeeltjes in de ruimte vormen de basis voor nieuwe sterren en planeten. Maar waar bestaan die stofdeeltjes uit, en hoe gedragen ze zich? Sascha Zeegers onderzocht het. Promotie op 1 november.

De grootste sterrenstelsels in ons heelal halen 'voedsel' uit kosmische oceanen van koud gas en groeien zo nog verder. Dat vermoedt een internationaal team van wetenschappers met daarin twee Leidse sterrenkundigen op basis van uitgebreide waarnemingen aan het Spinnenwebstelsel. De astronomen publiceren…

Een Amerikaans-Nederlands team van sterrenkundigen en chemici heeft keukenzout waargenomen in een planeetvormende schijf rond een jonge zware ster in de Orionnevel. Er was al wel zout gevonden rond stervende sterren, maar nu is er voor het eerst zout rond een jonge schijf ontdekt. De onderzoekers publiceren…

Eigenlijk onderzocht een groep astronomen de stofschijf rond de jonge dubbelster CS Cha, toen ze een kleine stip aan de rand van hun waarnemingen zagen. Het bleek een kleine planeet van slechts enkele miljoenen jaren jong, die meebeweegt met de dubbelster. Of het een super-Jupiter in wording is of…

Het moet er zijn, alleen kunnen we het niet zien: de raadselachtige donkere materie en donkere energie in het heelal. Henk Hoekstra is een van de vele kosmologen die dolgraag, willen weten waar deze substanties precies uit bestaan. Hij kreeg er een Europese onderzoekssubsidie van 1,3 miljoen euro vo…

De Fritz Zwicky-prijs 2022 voor astrofysica & kosmologie is toegekend aan Prof. Ewine F. van Dishoeck voor haar baanbrekende, decennialange werk in de astrochemie en moleculaire spectroscopie, en voor haar leiderschap binnen de astronomische gemeenschap. De toekenning van de prijzen is vandaag bekendgemaakt…

Radiosignalen die de 'Square Kilometre Array' (SKA) telescoop gaat opvangen, zullen worden verstoord door onze ionosfeer. Huub Röttgering en Joost Kok, wetenschappelijk directeuren van de Leidse Sterrewacht en het Leiden Institute for Advanced Computer Science (LIACS), gaan met een NWO-subsidie onderzoeken…

Spinozapremiewinnaars Naomi Ellemers, Ineke Sluiter, Marijn Franx (Leiden) en Piet Gros (Utrecht) maakten op maandag 27 september 2010 bekend wat ze met hun premie van € 2,5 miljoen gaan doen. Dat gebeurde in Den Haag bij de officiële uitreiking door demissionair staatssecretaris van OCW, Marja van…

Deelnemers van het Universe Awareness-netwerk uit 28 landen begonnen op 26 maart in de Oude Sterrewacht aan de workshop rond de vraaq: hoe breng je jonge kinderen overal ter wereld in aanraking met de sterrenkunde? De Leidse sterrenkundige George Miley, initiatiefnemer van het netwerk, kreeg een koninklijke…

Naomi Ellemers, hoogleraar Sociale psychologie van de organisatie, Marijn Franx, hoogleraar Extragalactische sterrenkunde en Ineke Sluiter, hoogleraar Griekse taal- en letterkunde krijgen een Spinozapremie 2010.

Universe in a Box is erkend voor zijn educatieve waarde, door het Europese netwerk van Wetenschapseducatie (Scientix).

De Leidse Sterrewacht gaat een nieuwe techniek gebruiken om te rekenen aan zwaartekrachtlenzen. Zij doen dit in het kader van onderzoek naar de vorming van melkwegstelsels. Alessandro Sonnenfeld van de Universiteit Tokyo haalde een Marie-Curie beurs binnen en komt het onderzoeksteam versterken.

Dwerg satellietsterrenstelsels in de Melkweg voeren een andere dans uit dan onderzoekers aanvankelijk verwachtten. Marius Cautun van Durham University ontving een Marie Curie beurs om de geheimen van deze orbitale dans te ontrafelen. 1 oktober 2018 start hij zijn onderzoek bij de Sterrewacht Leiden…

Nienke van der Marel krijgt de New Horizonsprijs in de natuurkunde toegekend voor haar baanbrekende onderzoek naar planeetvorming. Deze prijs gaat naar jonge, veelbelovende onderzoekers in de natuurkunde of wiskunde. De astronome en haar collega’s vonden het eerste observationele bewijs voor stofvallen…

Het leven van sterrenstelsels wordt gekenmerkt door sterk wisselende gedragingen, waarbij ze of enorm veel nieuwe sterren vormen, of nauwelijks sterren vormen, maar niet veel daartussenin. Een nieuwe studie toont aan dat dit bipolaire gedrag, manisch of depressief, de norm blijkt te zijn in het vroege…

De zoektocht naar leven elders in het heelal is weer een stapje verder, dankzij de Leidse astrofysicus Matteo Brogi. In zijn proefschrift, waarop hij cum laude promoveerde, demonstreert hij een nieuwe methode om verre planeten te onderzoeken.

Een onverwacht verschijnsel in een samensmeltend cluster van sterrenstelsels. Een internationaal team sterrenkundigen onder leiding van Francesco de Gasperin heeft een gasstaart van een sterrenstelsel ontdekt die eerst langzaam uitdooft, maar daarna weer opleeft.

Astrochemicus Ewine van Dishoeck gaat de Europese subsidie van 2,5 miljoen die ze kreeg, gebruiken voor het verwerken en interpreteren van data van de nieuwe radiotelescoop ALMA in Chili. Van Dishoeck is in Chili als ze de vraag naar de bestemming van het geld voorgeschoteld krijgt.

De Leidse sterrenkundige Tim de Zeeuw is op 14 mei benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij kreeg de onderscheiding ter ere van zijn afscheid als Director General van de Europese sterrenkundige organisatie ESO. De uitreiking vond plaats op de Nederlandse Astronomenconferentie 2018…

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg ontdekt. Het is ruim dertig keer zo zwaar als de onze zon en bevindt zich in het sterrenbeeld Arend op zo'n tweeduizend lichtjaar van de aarde. De sterrenkundigen ontdekten het zwarte gat bij toeval toen ze de vierde…

Een sterrenstelsel kan groeien door gas uit zijn directe omgeving naar binnen te trekken. Maar astronomen weten nog niet precies hoe dit gebeurt. Sterrenkundige Joop Schaye gaat met een Europese onderzoekssubsidie van 1,5 miljoen euro op zoek naar antwoorden.

De nieuwste sterrendatabase van ruimtetelescoop Gaia toont onder andere het samenkomen en uiteengaan van de Magelhaense wolken en de versnelling van onze zon in haar beweging door de Melkweg. Verder zijn nu van alle 330.000 sterren die zich binnen 325 lichtjaar van de aarde bevinden veel meer gegevens…

In Athene, Barcelona, Belgrado, Berlijn, Londen, Kopenhagen, Manchester, Milaan en Rome gaan de komende tijd mensen de straat op om fijnstof te meten met hun mobieltje. Ook Nederland gaat weer aan de slag. Het gebeurt allemaal tussen 1 september en 15 oktober 2015. De Universiteit Leiden en de onderzoeksschool…

Een internationaal team van astronomen heeft een hemelkaart gepubliceerd met daarop meer dan 25.000 superzware zwarte gaten. De kaart, gepubliceerd in het vakblad Astronomy & Astrophysics, is de scherpste hemelkaart op het gebied van de zogeheten lage radiofrequenties. De sterrenkundigen, onder wie…

Sterrenkundige Donggang Wang, natuurkundige Anne Meeussen en scheikundigen Nick Gerrits en Elliot Mock: alle vier krijgen ze van NWO een Rubicon-beurs. Met deze beurs voor jong talent gaan ze twee jaar lang onderzoek doen aan een buitenlandse universiteit.

Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie Jelle Kaastra, heeft een nieuwe verklaring gevonden voor röntgenstraling in clusters van sterrenstelsels. Deze röntgenstralen kunnen ontstaan als koud waterstofgas botst op hete zwavel-ionen en zo elektrische lading overdraagt. Eerder werden de…

Complexe moleculen, waaronder de bouwstenen van het leven, ontstaan in laagjes ijs op ultrakoude stofdeeltjes (-260 oC) in de ijle ruimte tussen en rondom sterren. Om deze processen goed te begrijpen gaan Leidse sterrenkundigen een unieke opstelling ‘CRYOPAD’ voorzien van nieuwe en betere meetapparatuur.…

Tijdens Open Monumentendag op 10 en 11 september is de Leidse Sterrewacht geopend. Op die dagen is het resultaat te zien van de 2,5 jaar durende restauratie van dit imposante universitaire monument met de uitstraling van een paleis.

Donkere materie. Onzichtbaar spul wat volgens berekeningen zo’n 85% van de materie in het heelal omvat. Met een ERC Advanced Grant van 2.5 miljoen euro gaat Hoogleraar Observationele Kosmologie Henk Hoekstra nog preciezer in kaart brengen waar deze donkere materie zich bevindt.

Een internationaal team van sterrenkundigen, met daarbij ook astronomen van de Universiteit Leiden, heeft de ontbrekende schakel gevonden in het pad dat water aflegt via stervormingswolken en jonge sterren naar kometen en planeten. Ze deden dat met hulp van het ALMA-observatorium in Chili. De onderzoekers…

De Europese commissie heeft twee miljoen Euro ter beschikking gesteld voor EU Space Awareness, een project dat kinderen en tieners laat zien welke mogelijkheden er liggen in ruimtevaarttechnologie en basisschoolleerlingen inspireert op een leeftijd dat hun nieuwsgierigheid maximaal is en hun normen…

Hoe ontstaan sterrenstelsel? Daar gaat astronoom Mariska Kriek de komende jaren onderzoek naar doen. Ze krijgt een NWO Vici-subsidie van 1.5 miljoen euro om sterrenstelsels in het vroege heelal te bestuderen. ‘Dit onderzoek gebruikt nieuwe en ongekende waarnemingen van de James Webb-ruimtetelescoop…

Vierhonderd wetenschappers en afgevaardigden van de ruimtevaartindustrie uit 14 landen komen deze week bijeen in Leiden voor de jaarlijkse Euclid Consortium-meeting. Euclid is de Europese ruimtetelescoop die in 2020 wordt gelanceerd en is bedoeld om misschien wel het grootste mysterie van de hedendaagse…