Oudste delen Universiteitsarchief Leiden gedigitaliseerd
Recent zijn de oudste delen van het Leidse Universiteitsarchief geconserveerd en gedigitaliseerd dankzij een subsidie van Metamorfoze. Daarmee wordt een belangrijke bron over de geschiedenis van de Universiteit Leiden – en het academische leven in de Noordelijke Nederlanden in brede zin – algemeen beschikbaar gemaakt.
In 2025 viert de Universiteit Leiden haar 450ste verjaardag. Haar verleden – de oprichting door Willem van Oranje, studenten zoals Hugo de Groot en Rembrandt van Rijn, alle veranderingen op onderwijskundig gebied – ligt bewaard in het archief van de universiteit. Daarmee biedt het een schat aan informatie over de oudste universiteit van Nederland, maar ook over allerlei onderwerpen die toen en in de eeuwen daarna speelden, zoals de vrijheid van religie en de rol van vrouwen in de wetenschap.
Digitalisering
Dankzij Metamorfoze – nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed – was het mogelijk om de oudste delen van het archief (tot circa 1812) te conserveren en te digitaliseren, met als belangrijk onderdeel de resoluties van de Curatoren en van de Senaat, de twee oudste en belangrijkste bestuursorganen uit de geschiedenis van de Universiteit Leiden. De Curatoren waren verantwoordelijk voor het dagelijks reilen en zeilen van de universiteit, zoals het aanstellen van hoogleraren, terwijl de Senaat, dat volledig uit hoogleraren bestond, verantwoordelijk was voor het onderwijs.
Onderzoeksmogelijkheden
De digitalisering maakt het mogelijk een grote hoeveelheid documenten op afstand te kunnen raadplegen. Zo worden veel van de inschrijvingsregisters in het archief in binnen- en buitenland geraadpleegd voor genealogische doeleinden, maar ook door onderzoekers die werken aan biografieën van Leidse alumni. Tevens is het mogelijk om de scans te doorzoeken met behulp van externe software voor Handwritten Text Recognition (HTR), om zo bijvoorbeeld na te gaan over welke onderwerpen de Curatoren vergaderden. Dit geeft inzicht in de vroegste besluitvorming aan de Universiteit.
Een andere mogelijkheid die zich aandient na digitalisering is het doorzoeken van een grote hoeveelheid documenten om daar de gedrukte werken uit te halen – iets dat anders heel veel tijd zou kosten. Hierdoor kan de rol van de drukpers in het vroegste functioneren van de Universiteit onderzocht worden.
De archieven en scans zijn toegankelijk via de Collection Guides van Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL): Archief van Curatoren en Archieven van Senaat en Faculteiten.