Universiteit Leiden

nl en

Subject guide

Open leermaterialen

Wat zijn open leermaterialen?

Alles wat je inzet binnen je onderwijscontext/onderwijsleerproces, kun je zien als leermateriaal. Als je het vervolgens via internet aanbiedt en openstelt voor hergebruik, dan spreken we van Open leermaterialen. Dit kunnen losse bronnen zijn, zoals weblectures of artikelen, maar ook samengestelde materialen, zoals open cursussen. Vaak zijn open leermaterialen gratis te gebruiken, maar in sommige gevallen, zoals bij deelname aan MOOC’s, moet je ervoor betalen.

Wat heb je aan open leermaterialen?

  • Voor docenten: doordat docenten de door hen ontwikkelde leermaterialen beschikbaar maken voor anderen, hoef je zelf het wiel niet uit te vinden. Soms kan je een hele e-learning module overnemen, maar het zal vaker voorkomen dat je onderdelen hergebruikt. Je kunt ook zelf jouw materialen beschikbaar stellen. Interessante bijkomstigheid: soms bestaat er een community op jouw vakgebied; dat maakt het uitwisselen van materialen nóg interessanter.
  • Voor studenten: studenten kunnen naast de leermaterialen die hun docent aanbiedt, ook zelf op zoek gaan naar aanvullende materialen van andere docenten of universiteiten.

Hoe werkt het?

  • Zoeken van leermaterialen: open leermaterialen zijn te vinden via speciale zoekmachines en platforms. 
  • Delen van leermaterialen: door leermaterialen te uploaden op een platform of in een open database en ze te voorzien van metadata kunnen anderen jouw materialen vinden.
  • Bij het delen en bij het hergebruiken heb je te maken met auteursrechten. Je geeft als docent toestemming om het materiaal op een specifieke manier te gebruiken, bijvoorbeeld alleen met vermelding van de maker. Ook geef je aan of een ander de materialen mag aanpassen of alleen of alleen in het bestaande format mag gebruiken. 

Open studieboeken

Open cursussen/modules

Open afbeeldingen

Zie Afbeeldingen: zoeken en gebruiken.

In maart 2022 hebben de Universiteiten van Nederland, de Vereniging Hogescholen en SURF de ‘Verklaring Nationale aanpak digitale en open leermaterialen' ondertekend. Daarin in afgesproken gezamenlijk te werken aan het maken, delen, hergebruiken en inkopen van leermaterialen.

Ook als gevolg van de voortgaande digitalisering van het onderwijs zet de Universiteit Leiden in op versterking van het ontwikkelen en gebruiken van open leermaterialen, bijvoorbeeld met voorlichting en door initiatieven vanuit de faculteiten te ondersteunen. Enkele voorbeelden van Leidse open leermaterialen: 

Om leermaterialen beschikbaar te stellen voor derden zijn een aantal zaken nodig:

  • Een platform of database waarop de materialen worden gepubliceerd
  • Metadata: hiermee maak je onder andere duidelijk wie de auteur is, voor welke doelgroep het materiaal is en wat het onderwerp is
  • Gebruiksvoorwaarden: bepalingen rond het delen en gebruiken van open leermaterialen

Platforms

In Leiden gebruiken we bij voorkeur het platform van SURF Edusources. Dit platform wordt gevuld door deelnemers uit het Nederlandse hoger onderwijs en bevat zowel Nederlandstalig als Engelstalig leermateriaal. Leermaterialen kunnen worden voorzien van een waardering door collega’s (een sterren-systeem). Je kunt ook een heel pakket samenhangende leermaterialen uploaden en de onderlinge relaties vastleggen.

Metadata

Het toekennen van metadata aan leermaterialen is cruciaal voor het terugvinden ervan. geeft hierbij aan wie de maker is, wat de doelgroep is, maar ook wat voor soort materiaal het betreft en waar het over gaat. Zie Opslaan en delen van open leermaterialen van Surf.

Gebruiksvoorwaarden

Hiermee leg je de rechten vast; wat mag iemand anders met jouw materiaal doen? Door leermateriaal te delen onder een Creative Commonslicentie (CC-licentie) zegt de maker: “Je mag dit kosteloos gebruiken en herpubliceren, mits je je aan een paar voorwaarden houdt.” Er zijn 4 voorwaarden die een CC-licentie kan eisen. Lees hier meer over op de website openaccess.nl.

Deze website maakt gebruik van cookies.