Gedigitaliseerde Leidse Midden-Oostencollecties beschikbaar in Digital Collections
Ruim 2000 stukken uit de Midden-Oostencollecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) zijn online beschikbaar via Digital Collections. Het betreft veelal geschreven werken in het Arabisch, Perzisch, Turks, Hebreeuws, Aramees en Syrisch, maar bevat ook gedrukt materiaal en het volledige archief van Christiaan Snouck Hurgronje. Hiermee is een belangrijk deel van een van de oudste en belangrijkste verzamelingen op het gebied van het Midden-Oosten en de islamitische wereld in Nederland in hoge resolutie online beschikbaar gemaakt voor onderzoek, onderwijs en het belangstellende publiek. Vanwege auteursrechtelijke bepalingen en persoonsgegevens zijn bepaalde collecties niet volledig online beschikbaar; deze stukken kunnen binnen de bibliotheek digitaal ingezien worden of kunnen fysiek worden bekeken in de Leeszaal Bijzondere Collecties.
Handschriften en gedrukte werken uit de Midden-Oostencollecties
De UBL bezit zo’n 6500 kostbare handschriften uit het Midden-Oosten en uit andere delen van de Islamitische wereld. Hiervan is over de jaren een deel online beschikbaar gemaakt via Digital Collections. De collectie weerspiegelt een half millennium van wetenschappelijk contact met een wereld buiten de Westerse cultuur die vaak maar nauwelijks begrepen werd en zo nu en dan als vijandig werd beschouwd maar altijd fascinatie opwekte. Ondanks haar naam beslaat de collectie niet alleen het Midden-Oosten, maar bevat zij ook werken uit Noord-Afrika, Centraal-Azië, West-China, Zuidoost-Europa en de Joodse gemeenschap in Europa, evenals wetenschappelijke werken over deze gebieden van vanaf het begin van de boekdrukkunst tot aan de twintigste eeuw. De collecties bevatten vooral Arabische, Perzische, (Osmaans-)Turkse handschriften, maar ook kleinere collecties in het Hebreeuws, Aramees, Syrisch, Ethiopisch, Zuid-Arabisch, Armeens en in verschillende Berbertalen. Hoewel het zwaartepunt van de collectie ligt in religieuze teksten, Islamitisch, Joods en Christelijk, beslaat de collectie de volledige breedte van wetenschappelijke ontwikkeling, van literatuur en kunst tot exacte wetenschappen.
De Snouck Hurgronje Papers
Het volledige archief van Arabist en islamoloog Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) is gedigitaliseerd en grotendeels in te zien via Digital Collections. Delen van het archief zijn alleen op aanvraag of in de bibliotheek in te zien vanwege persoonsgegevens. De UBL beheert niet alleen zijn kostbare collectie unieke handschriften en gedrukte werken, maar ook zijn persoonlijke archief, fotocollectie en een kleine collectie vroege geluidsfragmenten. Snouck Hurgronje werd vooral bekend door zijn reis naar de heilige stad Mekka in 1884-1885, aan de hand waarvan hij het verslag Mekka (1888-1889) schreef dat hem internationale faam bezorgde. In de collectie zijn tevens unieke foto’s van dit bezoek te zien. Na tussen 1889 en 1906 als adviseur voor het koloniale gezag in Nederlands-Indië te hebben gewerkt keerde hij in 1906 terug naar Leiden om zich als hoogleraar Arabisch te wijden aan de wetenschap.
Jemenitische Handschriften
In 2019 digitaliseerde de UBL in samenwerking met het Zaydi Manuscript Tradition project, geleid door Professor Sabine Schmidtke van het Institute for Advanced Study, Princeton en met steun van onder meer de Amerikaanse National Endowment for the Humanities haar volledige collectie Jemenitische handschriften. Veel van deze werken behoren tot de rijke literaire traditie van de Zaydi sjiitische Moslims in Jemen, die al ruim zevenhonderd jaar bloeit. Jemen wordt de laatste jaren getekend door conflict, waardoor deze eeuwenoude literaire traditie onder grote druk is komen te staan. Door het Zaydi Manuscript Tradition project zijn alle Leidse handschriften nu digitaal beschikbaar in Digital Collections en zijn honderden handschriften uit andere bibliotheekcollecties nu beschikbaar via het Zaydi Manuscript Tradition platform, waar binnenkort de Leidse collecties ook op te zien zullen zijn.
-
Yazıcızāde Meḥmed (-1451), Kitāb-ı Muḥammedīye, [8087 B 5] -
Shahnama - Mansur Abu al-Qasim Firdawsi Tusi (ca 934 - ca 1020) [Or. 494] -
20 Arabische teksten. Eerste tekst van Muḥammad Ibn Ḥabīb ( - 860), andere teksten van Aḥmad b ʿAlī al-Maqrīzī (1364-1442) [Or. 560] -
Talmūd Yerūšalmī [Or. 4720] -
Brieven van Raden Aboe Bakar Djajadiningrat (ca 1854-ca 1914) aan Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) [Or. 8952 A 9] -
Qur’an [Or. 25.183] -
K. Ṣimt al-Ǵumān fī Śarḥ ar-Risāla an-Nāsiḥa li'l-Ikhwān [Or. 6360]
Midden-Oostencollecties in Leiden
Al in de late zestiende eeuw begonnen toonaangevende Leidse wetenschappers als Josephus Justus Scaliger en later Jacobus Golius met het verzamelen van literatuur en wetenschappelijke werken uit het Midden-Oosten en de islamitische wereld. De eerste leerstoel voor Arabistiek werd al in 1613 opgericht aan de Leidse universiteit. Vaak werden kostbare handschriften door de Universiteit Leiden verworven via diplomatieke contacten, zoals met Marokkaans geleerde en diplomaat Ahmad ibn Qasim al-Hajari die samenwerkte met Jacobus Golius. Nog steeds geldt Leiden als een toonaangevend kenniscentrum voor Arabische taal en cultuur in Nederland. De collecties reflecteren de volledige breedte van deze culturele uitwisseling en bevatten behalve duizenden geschreven en gedrukte werken ook briefwisselingen en persoonlijke documenten van betrokken wetenschappers en diplomaten uit Nederland en de Islamitische wereld. Tot de dag van vandaag worden de Leidse Midden-Oostencollecties uitgebreid met bijzondere, unieke en belangrijke werken uit – en gerelateerd aan – het Midden-Oosten en de islamitische wereld.
Over Digital Collections
Via Digital Collections maakt de UBL gedigitaliseerd en digital born materiaal beschikbaar. Het platform bevat uitgebreide functionaliteiten zoals het zoeken in full-text in gedrukte werken, het inzoomen op de beelden en de mogelijkheid om zelf HD-afbeeldingen te downloaden. Ook kan op materiaalsoort worden gezocht, kunnen zoekacties worden verfijnd, is er een koppeling met de bibliotheekcatalogus en kan tegelijk in verschillende collecties worden gezocht. Via de collectiepagina’s is iedere collectie ook apart goed toegankelijk. De gedigitaliseerde materialen zijn van duurzame links voorzien waardoor deze geschikt zijn voor verwijzingen op websites en in wetenschappelijke publicaties. Voor veel van het gedigitaliseerde materiaal geldt een CC-BY licentie: het materiaal kan door iedereen worden gebruikt. Er wordt voortdurend nieuw materiaal via Digital Collections toegankelijk gemaakt door de UBL. Een groot deel van de stukken is in te zien met de Leidse IIIF Advanced Viewer. Om de functionaliteit van Digital Collections optimaal te benutten kunnen gebruikers de Digital Collections instructievideo’s bekijken.