Politiek na Pim - een leeslijst
Een flamboyant politicus, een splijtzwam in het Nederlandse politieke landschap en een ‘man van het volk’ die zich presenteerde als onconventioneel bewindsman. Vandaag precies twintig jaar geleden werd Nederland opgeschrikt door de politieke moord op Pim Fortuyn. Wie was Pim Fortuyn eigenlijk? Wat waren zijn politieke denkbeelden? Hoe ging Nederland om met zijn moord? Academici schreven de afgelopen twintig jaar boekenplanken vol over zijn politieke erfenis.
Twintig jaar na een van de belangrijkste moordaanslagen uit de Nederlandse geschiedenis galmt het politieke geluid van Pim Fortuyn nog altijd na. Migratie, integratie en discriminatie staan nog altijd hoog op politieke agenda en daar waar rechtse en populistische partijen aan populariteit hebben gewonnen, maken traditionele christendemocratische en sociaaldemocratische bewegingen een crisis door. Ook discussies over legitimiteit van bestuur en de media zijn nog altijd aan de orde van de dag. Waar lag de oorsprong van de Fortuyn-revolte in 2002? En waarom lukte het niet om de Lijst Pim Fortuyn overeind te houden na zijn dood? Voor deze leeslijst selecteerden wij zeven titels uit de collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) die Fortuyns politiek en invloed in een breder perspectief plaatsen.
Alle boeken in deze lijst zijn te lenen of digitaal in te zien bij de UBL door de link onder de titel van het boek te volgen of door zelf te zoeken in de Catalogus.
Leven en werk van Pim Fortuyn
Dick Pels, De geest van Pim: Het gedachtegoed van een politieke dandy
2003
In deze kritische biografie reconstrueert Dick Pels de ontwikkeling van Fortuyns politieke denken: van marxistisch intellectueel tot populistisch politicus. Pels laat daarbij zien wat er in zijn denken veranderde en hetzelfde bleef. Pels toont Fortuyn als iemand met een links én een rechts gezicht; als iemand die een stem wilde geven aan stemmers die tot dan toe genegeerd werden én als iemand die geloofde dat hijzelf de stem van ‘het volk’ was. Daarnaast toont Pels dat Fortuyn overal een buitenstaander bleef: of hij nu werkte op de universiteit, op het ministerie of in de politiek. Ook dit beïnvloedde zijn denken en manier van politiek bedrijven.
Hans Wansink, De erfenis van Fortuyn: De Nederlandse democratie na de opstand van de kiezers
2004
Het proefschrift van Hans Wansink is een reconstructie van het ‘lange jaar 2002’, waarin Fortuyn politiek furore maakte en vermoord werd. Het is tevens een poging om de oorsprong en effecten van de Fortuyn-revolte te duiden. In 2002 noemde Fortuyn in een interview met Wansink de islam een ‘achterlijke cultuur’ en pleitte Fortuyn voor het afschaffen van artikel-1 van de grondwet, omdat deze een vrij debat in de weg zou staan. In zijn proefschrift neemt Wansink deels de stelling van Fortuyn over dat Fortuyn-stemmers boze burgers waren die de politieke elite tot de orde wilden roepen. Maar Wansink toont ook het onvermogen van zijn medestanders om de Lijst Pim Fortuyn overeind te houden na de moord op Fortuyn.
In de geest van Pim?
Meindert Fennema, Geert Wilders: Tovenaarsleerling
2010
Na de moord op Fortuyn traden verschillende politici in zijn voetsporen, vaak met als streven ‘vergeten’ stemmers een stem te geven. Een van de meest spraakmakenden onder hen is Geert Wilders en Fennema reconstrueert zijn loopbaan van VVD-Kamerlid tot aanvoerder van de PVV. Centraal staat de band tussen Wilders en Frits Bolkestein. VVD-leider Bolkestein had weliswaar een grote invloed op Wilders, maar uiteindelijk koos de laatste zijn eigen weg. Wilders stelde de strijd tegen ‘de’ islam centraal en koos voor een politiek agressieve stijl. In de VVD was er geen plaats meer voor hem, maar met zijn eigen partij verwierf hij een vaste plaats in het Nederlandse politieke landschap.
Koen Vossen, Rondom Wilders: Portret van de PVV
2013
Na het uiteenvallen van nieuwe partijen als de Lijst Pim Fortuyn en Trots op Nederland koos de PVV voor een ander partijmodel: zonder leden en met een uitgekiende mediastrategie. Maar hoe functioneerde die partij, en hoe democratisch was zij van binnen? Onderzoekers en journalisten die dit soort vragen stelden, kregen maar zelden een kijkje achter de schermen van de partij. Door contact te leggen met oud-(Kamer)leden van de PVV lukte het onderzoeker Koen Vossen voor het eerst om een beeld te schetsen van de interne werking van de PVV.
De Nederlandse politiek na de moord op Pim Fortuyn
Tom Louwerse et al., Van driestromenland tot delta? Beschouwingen over ontwikkelingen in de Nederlandse politiek
2019
De invloed van Fortuyn reikt verder dan de partijen en politici die in zijn voetsporen willen treden. Het hele politieke systeem in Nederland is veranderd. Terwijl de naoorlogse politiek lange tijd werd gedomineerd door drie hoofdstromen (christendemocratie, sociaaldemocratie en liberalisme), wordt de hedendaagse politiek gekenmerkt door versnippering. Wat zijn de oorzaken van deze ontwikkeling, en wat voor gevolgen heeft zij voor het functioneren van de Nederlandse politiek? In deze bundel analyseren Leidse politicologen de belangrijkste ontwikkelingen, uitdagingen en problemen van de Nederlandse politiek.
Merijn Oudenampsen, The rise of the Dutch new right: An intellectual history of the rightwards shift in Dutch politics
2020
Terwijl Wansink en anderen Fortuyns opkomst zien als een opstand van boze en buitengesloten kiezers, richt Oudenampsen zich in zijn proefschrift op de intellectuele voordenkers van de Fortuyn-revolte. Niet zozeer de onderbuik dus, maar de hersenpan. Hoe ontstond het nieuwe rechtse programma van Fortuyn en andere Nederlandse populisten, welke politici en intellectuelen speelden daarbij een hoofdrol en hoe past die ontwikkeling in een breder, internationaal perspectief? Oudenampsen levert een afwijkende, maar fascinerende analyse van de politieke verschuivingen van de afgelopen twintig jaar.
Wim Voermans, Het land moet bestuurd worden: Machiavelli in de polder
2021
Hoe goed (of slecht) functioneert de democratie in Nederland, twintig jaar na de moord op Pim Fortuyn? De Leidse hoogleraar Staatsrecht Wim Voermans neemt de balans op en komt tot pijnlijke conclusies. Aan de ene kant beschrijft hij de politieke bestuurders als ‘verantwoordelijk, hardwerkend en goudeerlijk’. Aan de andere kant ziet hij echter dat bestuurders steeds vaker kiezen voor het depolitiseren van thema’s, het inrichten van zelfstandige bestuursorganen en andere middelen om zich te onttrekken aan een écht democratisch debat over het bestuur van het land. Volgens Voermans vertoont de Nederlandse democratie ‘paalrot’. De strijd om de Nederlandse democratie is nog lang niet voorbij.
Neem contact met ons op
Mist u een boek op deze lijst of wilt u de UBL vragen een titel op te nemen in de collectie? Neem contact op met een van onze vakreferenten.