Best practices

Op deze pagina tonen we een aantal inspirerende voorbeelden van Open Science in de praktijk.

Erfgoed en burgers

Faculteit der Archeologie
Quentin Bourgeois maakt deel uit van het project ‘Erfgoed gezocht’. In dit project werken burgers samen met wetenschappers. De burgers kunnen helpen van achter hun computer, maar kunnen ook meehelpen bij het veldwerk. Het project heeft twee hoofddoelen, die ieder aansluiten bij een kant van de samenwerking. De burgers hebben ten doel om meer bewustzijn te creëren over de nabijheid van archeologisch erfgoed. Meer bewustzijn leidt tot meer bescherming van deze plekken. Voor de wetenschappers is het interessant om meer informatie over dit erfgoed te verzamelen. De participatie van burgers is onmisbaar: door hun bijdrage is het mogelijk om veel meer data te verzamelen.

Leiden Children’s Rights Observatory

Faculteit der Rechtsgeleerdheid
De Leiden Children’s Rights Observatory is een open access online database voor toelichtingen en commentaar op uitspraken. Geschreven door internationale experts op het gebied van kinderrechten. De observatory bevat originele analyses en reflecties over legale ontwikkelingen en internationale standaarden. De observatory maakt het voor iedereen mogelijk om toegang te krijgen tot informatie en discussies over (internationale) kinderrechten. De observatory maakt deel uit van de afdeling Jeugdrecht van de Faculteit Rechtsgeleerdheid. Ton Liefaard, Julia Sloth-Nielsen en Jaap Doek maken deel uit van de redactie.

COVID radar app

LUMC
Een erg relevant voorbeeld van Citizen Science komt uit het medische veld. Niels Chavannes, Mattijs Numans, Jessica Kiefte-de Jong en hun team van de afdeling Public Health and Primary Care van het LUMC hebben de COVID radar app ontwikkeld. In deze app beantwoorden Nederlandse burgers vragen over hun gezondheid en hun gedrag. Wanneer deze data gecorreleerd wordt met de corona gegevens, krijgen onderzoekers meer inzicht in de trends van de pandemie. Op deze manier heeft de app een voorspellende functie.
In maart 2021 is een interview verschenen met Niels Chavannes over de Corona Radar app, hoe deze is ontstaan en hoe hij gebruikt wordt.

Reprohack

Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen /LUMC /Centre for Digital Scholarship
Een Open Science initiatief dat zelfs een prijs heeft gewonnen is het Reprohack project. Een Reprohack is een hackathonachtig evenement om reproducible research practices te oefenen. De auteurs van wetenschappelijke artikelen kunnen hun artikel inzenden, samen met de benodigde data en software en de participanten van de Reprohack doen de rest. Het inzenden van je werk kan de kwaliteit van je onderzoek verbeteren. Het kernteam van Universiteit Leiden bestaat uit Daniela Gawehns (FWN) en Linda Nab (LUMC), ondersteund door Kristina Hettne (CDS). Op 11 februari 2021 ontving het team de Open Initiative Trophy, een prijs voor het beste Open Science initiatief van Nederland, uitgereikt door het Nationaal Open Science programma (NPOS). De Reprohack Github kan hier worden gevonden.
Kristina Hettne en Daniela Gawehns vertellen meer over deze Reprohack in het interview dat plaatsvond na het winnen van deze prijs.

VODAN Africa & Asia

De Virus Outbreak Data Network (VODAN) is een Implementatienetwerk, een initatief van GO-FAIR, en is bedoeld om het COVID virus te bestrijden door het FAIR maken van medische data. Op deze manier is data beschikbaar voor anderen en kan het gebruikt worden om betekenisvolle patronen te vinden die wellicht kunnen helpen bij het bestrijden van toekomstige uitbraken van infectieziekten. Binnen dit netwerk is VODAN Africa het implementatienetwerk van universiteiten en ziekenhuizen in Uganda, Ethiopië, Liberia, Kenya, Nigeria, Somalië, Tanzania, Tunesië en Zimbabwe, samen met afgestudeerden van Leiden University. Het netwerk focust zich op de data beschikbaar in Afrika en zorgt ervoor dat data die gegenereerd wordt in Afrika, ook in Afrika blijft, maar wel overal zichtbaar en bruikbaar is voor zoekopdrachten en analytics onder duidelijke voorwaarden. Om dit te bewerkstelligen heeft VODAN een Training for Trainers traject georganiseerd, waar data analisten leren over FAIR datamanagement. Mirjam van Reisen, hoogleraar FAIR Data Science bij het LUMC, ondersteunt het VODAN Africa bestuur als Global Coordinator. Sinds oktober 2020 is het netwerk uitgebreid met partners uit Indonesië, Kazakhstan en China. Om deze reden is het netwerk hernoemd tot VODAN Africa & Asia. De VODAN Africa & Asia werd erkend in het Unesco’s Engineering For Sustainable Development report in maart 2021. Meer informatie kan worden gevonden op de website van VODAN.

Pyschologielab en Open Science

Het Brain and Development Research Center in Leiden zet zich in voor open wetenschap. Vanaf 2019 heeft Dorien Huijser een grote rol gespeeld in de transitie naar een transparantere werkwijze binnen dit lab. Zij was het aanspreekpunt voor Open Science en kon vanuit die positie de onderzoekers ondersteunen bij Open Science activiteiten. In juni 2021 is een artikel verschenen over Dorien Huijser en haar tips om als afdeling met Open Science aan de slag te gaan

Open Access boeken

Open Access publiceren is inmiddels gangbaar voor wetenschappelijke artikelen, hier is veel informatie over te vinden en is bij veel financiers ook verplicht. Meer en meer boeken worden ook Open Access gepubliceerd, hier is minder informatie over te vinden. Het Open Access Team van het Center of Digital Scholarship (CDS) kijkt naar 6 verschillende manieren om een boek Open Access te publiceren in een blogpost ‘Tips for making Open Access books’.